Tây Nguyên được biết đến là vùng đất tiềm ẩn kho tàng văn hóa phong phú đa dạng chủng loại và đặc sắc. Trong đó, phong cách xây dựng nhà lâu năm của dân tộc bản địa Ê Đê được ví như là một trong công trình sáng tạo văn hóa khác biệt gắn ngay tức khắc với cuộc sống sinh hoạt, tín ngưỡng của các thế hệ bạn Ê Đê địa điểm xứ sở đại ngàn.
Bạn đang xem: Phân tích ngôi nhà truyền thống của người ê đê
Nhà dài - nghệ thuật và thẩm mỹ tạo hình sệt sắccủa người Ê Đê
Từ bao đời, phần đa ngôinhà nhiều năm của fan Ê Đêđã trở nên biểu tượng, là niềm từ bỏ hào của dân tộc về một không gian kiến trúc độc đáo. Bởi công trình này, minh chứng cụ thể cho những trí tuệ sáng tạo khác biệt, đầy tuyệt vời qua khả năng và nghệ thuật tạo hình tín ngưỡng của dân tộc.
Để dựng lên một ngôi nhà dài, bạn “nghệ nhân” bắt buộc thực hiện không hề ít công đoạn, đòi hỏi sự tỉ mỉ, kiên trì. Từ bỏ việc sẵn sàng nguyên liệu chặt tre, chẻ nứa, đan vách, cắt cỏ tranh bện chặt nhằm lợp mái… toàn bộ đều làm bằng tay thủ công với hồ hết “bí quyết” riêng biệt biệt, tạo cho một xây dựng kiên cố, vững vàng chãi, tất cả khi được nối dài.
Ông Y Yôč Hmok (Tp. Buôn Ma Thuột, tỉnh giấc Đắk Lắk), giữa những người thợ dày dặn tay nghề trong kiến thiết nhà dài mang đến biết, nhà dài của người Ê Đê có kết cấu kiểu nhà sàn thấp, gầm sàn chỉ cao khoảng tầm hơn 1 m. Đáng để ý là, nhà chỉ bao gồm vi cột, có cột dầm, thừa giang. Tín đồ thợ khoét ngàm, đặt đôi xà dọc lên sản phẩm cột chiếc và cột ốp vào nhau. Trên cùng là mái tranh lợp từng cụm, ngọn thả xuôi mái, gốc bẻ gập xuống, hóa học dày trên 20cm. Thiết kế lạ mắt này, vừa giúp người dân Ê Đê sinh sống né thú dữ, thiên tai, vừa khiến cho sức bền dãi dầu qua năm mon cho tòa nhà dài.
Cũng theo ông Y Yôč Hmok, điều khiến cho người dân Ê Đê trường đoản cú hào về khu nhà ở dài, đó là ở những sáng tạo văn hóa, tín ngưỡng dân tộc chứa đựng trong những nếp đơn vị dài. Cách trang trí, kiến tạo hình thù những con vật, hay phần đông họa tiết trên mong thang, trước xuất xắc trong nhà đều khôn khéo khắc họa tượng trưng cho ước vọng cuộc sống đời thường bình yên, no đủ, hướng đến cội nguồn.
Những vạt đẽo vạt từng bậc lan can từ bên dưới đất lên đến mức sàn nhà, cùng với những con số lẻ mang chân thành và ý nghĩa mong ước may mắn mắn, sinh sôi. Tất cả nhìn siêu kỳ công nhưng lại được thực hiện hoàn toàn bằng tay bằng rìu và đông đảo vật dụng truyền thống, gửi gắm những hy vọng cầu của gia chủ.
Bên trong công ty dài, các thiết kế cũng được người Ê Đê khéo léo sắp xếp. Từng đưa ra tiết, từng cách bài trí đều mô tả những chủ tâm văn hóa độc đáo và khác biệt của tín đồ dân vị trí đây. đơn vị được phân thành 2 phần rõ rệt, là Gah với Ôk với những mục tiêu riêng biệt.
Gah là nửa bên đằng cửa chính, là không khí tiếp khách, họp bàn việc chung của cả gia đình, lễ bái hoặc làm việc diễn tấu cồng chiêng. Ôk là nơi đặt bếp, vị trí nấu nạp năng lượng và là nơi ở của những đôi vợ chồng. Ngay lập tức cả xây cất cửa sổ bên hông ngôi nhà, chỉ việc nhìn vào, cũng biết trong căn nhà dài này còn có bao nhiêu đàn bà đã lập gia đình, bao nhiêu chưa lập gia đình. Đây chính là điều tạo nên sự độc đáo, sáng tạo trong không khí kiến trúc đơn vị dài.
Xem thêm: Thuyết trình về trang phục âu lạc qua thời kỳ vua hùng, trang phục phụ nữ việt nam qua các thời kỳ
Dấu ấn của chế độ mẫu hệ
Nét đẹp ở trong nhà dài Ê Đê, không chỉ là ở lối kiến trúc khác biệt mà ý nghĩa của đông đảo ngôi bên này mang dấu tích đặc trưng của chính sách mẫu hệ. Bởi, theo truyền thống lịch sử của tín đồ Ê Đê, người chủ sở hữu của nhà dài chính là phụ cô gái có vai vế lớn nhất trong gia tộc, là bạn làm chủ, trụ cột chính của gia đình. Đây cũng chính là người đang chặt nhát dao đầu tiên lên mộc làm mong thang, kế tiếp những người thợ mới được phép tiến hành đục đẽo, thực hiện các công đoạn tiếp theo.
Người Ê Đê luôn quan niệm, cầu thang nhà lâu năm có chân thành và ý nghĩa rất đặc trưng và linh thiêng, vày đó là nơi thứ nhất mà những người dân khách mang lại nhà yêu cầu bước qua. Vì chưng vậy, nét quánh trưng rõ ràng cho chế độ mẫu hệ, còn biểu thị ở họa tiết thiết kế thiết kế, là hình ảnh đôi bầu vú căng tràn, tương xứng trên dòng cầu thang, khẳng định quyền lực, uy quyền của người thanh nữ trong văn hóa mẫu hệ.
Theo ông Y Yôč Hmok, việc chạm khắc kết hợp họa ngày tiết đôi bầu vú cùng hình hình ảnh vầng trăng khuyết, còn có ý nghĩa sâu sắc là hình tượng cho lòng chung thủy, sự giàu có, hạnh phúc và sinh sôi. Thông qua đó, tín đồ dân Ê Đê mong muốn nhắc nhớ nhỏ cháu cần nhớ mang lại nguồn sữa sẽ nuôi dạy mình trưởng thành, ghi ghi nhớ công lao của các người thiếu phụ trong phát hành và phát triển gia đình. Vày vậy, khi bước lên cầu thang vào trong nhà dài, việc vịn vào đôi thai vú được xem là một hành vi coi trọng văn hóa truyền thống Ê Đê.
Nơi khởi nguồn cho sự sinh sôi, gắn thêm kết
Theo tập tục nhiều năm của fan Ê Đê, mỗi khi người con gái lấy chồng, nơi ở dài vẫn lại được nối dài để gia công nơi ở đến đôi vợ ông xã mới. Cứ như vậy, nơi ở dài đó là không gian sinh hoạt lắp bó của khá nhiều thế hệ, gồm khi là của tất cả một mẫu họ. Chẳng nỗ lực mà không gian này, từ bao đời đã được người dân vị trí đây ví như nơi khởi xướng của sự phát triển, giữ hộ gắm mong vọng cho các sinh sôi, nảy nở của cả gia tộc.
Cũng chính nơi đây, bao cầm cố hệ trong đại mái ấm gia đình gắn bó, đùm bọc, san sẻ cuộc sống chung. Trong căn nhà dài, đêm đêm cả đại gia đình cùng kết chặt bên nhà bếp lửa bập bùng. Chủ yếu trong không khí ấy, những lễ nghi, tập tục thiêng liêng, hầu hết giá trị văn hóa truyền thống mang hồn cốt của dân tộc được thể hiện, được trao truyền đầy đủ từ thay hệ này qua nạm hệ khác. Không gian ấy, cũng giáo dục các thế hệ sau lòng hiếu nghĩa cùng với tổ tiên, mặc dù sống ở đâu thì cũng luôn luôn hướng hình ảnh ngôi nhà dài, hình hình ảnh chiếc lan can tựa chiếc thuyền vẫn lướt sóng, để mãi xung khắc sâu công tích của tổ tiên, luôn trân trọng nhắm đến cội nguồn.
Việc giữ lại nếp sống mái ấm gia đình dưới thuộc một mái nhà còn mang đến thấy, tính đính kết, bền bỉ, chặt chẽ, tính cộng đồng luôn được tôn vinh trong đời sống của fan Ê Đê.
Với gần như giá trị, dung nhan thái với đậm chân thành và ý nghĩa nhân văn của văn hóa truyền thống truyền thống, nhà dài là niềm từ bỏ hào, là hình tượng cho trí tưởng tượng độc đáo, sáng chế trong văn hóa truyền thống của người Ê Đê nói riêng cùng đồng bào những dân tộc Tây Nguyên nói chung. Đây cũng là công trình trí tuệ sáng tạo văn hóa rất dị cần được trân trọng bảo đảm và tiếp tục bảo trì cho những thế hệ mai sau.
(VOV5) - Nhà nhiều năm là ngôi nhà phệ của một đại mái ấm gia đình và là nét đặc trưng của cơ chế mẫu hệ của tín đồ Êđê. Là chỗ ở chung tất cả khi là của tất cả một chiếc họ và tiếp tục được kéo dài thêm mỗi khi một thành viên nữ trong mái ấm gia đình xây dựng gia thất bắt buộc có lịch sử một thời rằng nhà dài như giờ chiêng ngân (vì đứng sinh hoạt đầu nhà nhiều năm đánh chiêng thì cuối nhà chỉ với nghe hết sức nhỏ, thoát ra khỏi nhà là không thể nghe thấy tiếng chiêng nữa).Nhà dài của fan Ê đê là công ty sàn, làm bởi tre nứa và bằng gỗ, khía cạnh sàn với vách tường phủ bọc nhà làm bởi thân cây bương tuyệt thân tre già đập dập, mái lợp cỏ tranh. Nhà dài thường được lợp bằng cỏ tranh. Tranh lợp từng cụm, ngọn thả xuôi mái, cội bẻ gập xuống vào mặt trong. Bạn Ê đê thường làm nhà theo phía Bắc- Nam. Chú ý từ xa khu nhà ở có hình dáng một loại thuyền. Khi nói đến chiều lâu năm thì nói đến số lượng dầm ngang (đê) tương xứng với một song cột. Nhà bao gồm bao nhiêu đê là tất cả bấy nhiêu gian. Tiến sỹ Nguyễn Duy Thiệu, phó giám đốc Bảo tàng dân tộc học Việt Nam, đến biết:Nhà dài, lâu năm đến bao nhiêu thì tùy thuộc vào gia chủ dài ấy có sung túc hay không. Trước đây, bao hàm nhà cực kỳ dài. Đến gắng hệ sản phẩm công nghệ 3, con của các cô con gái trong nhà, tức là cháu của bà chủ nhà ấy lấy chồng thì tiếp tục nối lâu năm ra như thế, thậm chí là chắt của bà chủ nhà lấy ông xã thì cũng kéo dài ra như thế. Theo như tư liệu của fan Pháp biểu lộ lại mà lại tôi tất cả thì người ta nói vào thời Pháp, bao gồm ngôi bên như ngôi nhà đất của ông hơn Ama Ha dài thêm hơn 200 m.
 |
Không gian nhà chạy theo chiều dọc tất cả hai phần rõ rệt. Từ cửa chính lấn sân vào là một phần rộng, chiếm 1/3 điện thoại tư vấn là Gah, phần còn lại gọi là Ôk. Gah là vị trí tiếp khách, có phòng bếp cho khách cùng là khu vực sinh hoạt tầm thường của gia đình, là vị trí cúng thần, là chỗ ngủ của đàn ông chưa vợ, là điểm đặt nhiều đồ vật quý. Gah và Ôk được ngăn bởi vì vi cột Kmeh Kpăng tất cả khắc hình, trong số ấy cột phía đông là cột chủ, sát bên kê một cỗ phản để bạn đứng đầu gia đình ngồi lúc hội họp, trong lúc đó cột phía Tây là cột trống nơi tất cả đặt cái trống mẫu trên ghế Kpan cao 0,50m, nhiều năm từ 10 - 20m nhằm nhạc công ngồi tấn công chiêng, trống, cồng. Gầm ghế thường xuyên là vị trí để cồng chiêng. Cạnh bên vách phía sau hàng cột phía đông là vị trí để sản phẩm ché. ở kề bên bếp khách còn có bếp nấu ăn uống khi bao gồm lễ nghi. Chị Đàm Thị Hợp, cán cỗ Phòng kho lưu trữ bảo tàng ngoài trời, Bảo tàng dân tộc bản địa học Việt Nam reviews về khu nhà ở dài điển hình của tín đồ Ê đê tại Bảo tàng dân tộc bản địa học Việt Nam: Đây là một ngôi bên giàu có, phong phú ngay ở trong số những hiện vật nhằm trong chống khách, nơi tín đồ ta gọi là Gah. Đây là chống khách, nơi tổ chức những tiệc tùng, lễ hội tuy ngơi nghỉ trong phạm vi gia đình nhưng nó vẫn có tính chất xã hội nên khi tổ chức những lễ hội do mái ấm gia đình thôi nhưng fan ta mời rất nhiều mọi bạn ở xung quanh. Lấy ví dụ như dân làng đến để thâm nhập cùng bởi vì vậy phòng khách này là vị trí thường mang tính chất cộng đồng của tín đồ Ê đê. Fan ta bày cực kỳ nhiều đồ dùng ở đây, ví dụ như ché rượu cần, cồng chiêng, nồi đồng… là những tài sản rất có mức giá trị với người Ê đê. Nếu số lượng những dụng cụ này càng những thì hoàn toàn có thể hiểu rằng đây là một mái ấm gia đình rất nhiều có.
Cầu thang là 1 điểm nhấn của nhà dài người Ê-đê đính với nhì cửa của nhà dài, cửa phía trước dành riêng cho khách cùng nam giới, cửa ngõ phía sau dành riêng cho phụ nữ. Chị Đàm Thị vừa lòng khẳng định: Thường nhà người Ê đê có 2 cầu thang, lan can phía trước và bậc thang phía sau. Cầu thang phía trước thường hướng tới phía Bắc và được call là lan can chính. Đối với những mái ấm gia đình giàu bao gồm ngày xưa, cầu thang chính khi nào cũng tất cả 2 ước thang để lên trên xuống, cầu thang đực và bậc thang cái. Trên bậc thang cái lúc nào cũng tất cả hình hình ảnh bầu sữa bà mẹ và vầng trăng khuyết, còn lan can đực không tồn tại hoa văn va khắc nhiều, hay chỉ là một trong cây gỗ kế tiếp chạm khắc những bậc bỏ lên trên xuống.
 |
Nhà dài không chỉ là không gian sống mà còn là một nơi kết nối bao cố hệ dòng tộc của fan Ê đê. Khi cô gái lấy chồng, tòa nhà được nối dài để làm nơi ở cho đôi vợ chồng mới. Rồi đến đời cháu gái, ngôi nhà lại tiếp tục nối. Cứ như thế, đơn vị cứ lâu năm ra, mãi bảo vệ cho cuộc sống của tương đối nhiều thế hệ... Trong không gian ấy, tối đêm cả đại mái ấm gia đình quây quần đoàn viên bên phòng bếp lửa. Ðàn bà con gái dệt vải, thêu thùa; bầy ông sửa lại mẫu cày, mẫu cuốc; bạn già thì kể sử thi, hiểu truyện thơ cho nhỏ trẻ. Cũng trong không gian ấy, các lễ nghi, tập tục của người Ê đê được diễn tả trọn vẹn như hồn cốt đại nghìn của dân tộc này./.
Lan Anh
Xem/nghe nhiều
Về Việt Nam, bước đi ra ngõ, thứ gì cũng có
(VOV5) -Ông Phong Nguyễn, một người việt nam đã sống ngơi nghỉ California, Hoa Kỳ nhiều năm, vừa đưa ra quyết định đưa cả mái ấm gia đình về quê nhà Việt Nam.
